Bức tranh toàn cảnh ngành game Việt Nam (Phần 1)

Năm 2013,doanh thu của ngành game Việt đã đạt hơn 5000 tỉ đồng tương đương 237 triệu USD.( số liệu từ Bộ Thông Tin và Truyền Thông). Ngành công nghiệp non trẻ này đã có một bước tiến dài nhưng nhiều người vẫn tỏ ra hoài nghi về tương lai khi hơn 90% các game đang thịnh hành đang được nhập khẩu từ nước ngoài. Hãy cùng chúng tôi xem xét bức tranh toàn thể của ngành game Việt, những cơ hội và thách thức mà nó đang phải đối mặt.

Bối cảnh thị trường

Cảnh tượng đông đúc trên có thể được bắt gặp ở rất nhiều quán internet với hàng trăm lượt người chơi mỗi ngày. Theo một khảo sát gần đây, mỗi game thủ chi ra từ 300 đến 400 ngàn đồng một tháng cho tựa game mình đang theo đuổi. Lí do rất đơn giản, trang bị thêm vũ khí và trang phục cho nhân vật để ganh đua với người chơi khác. Trong thời kì kinh tế khó khăn, hàng loạt ngành công nghiệp khác đang phải chịu tổn thất nặng nề thì các quán internet lại mọc lên như nấm. Không cần quảng cáo, không thiếu khách hàng, và nguồn tiền thu về còn vượt xa cả doanh thu phòng máy (tiền dịch vụ ăn uống, bán thẻ…)

Hãy lấy hai tựa game phổ biến hiện nay là Fifa Online và World Of Tanks do VTC Intercom phát hành làm ví dụ. Có đến hơn 12 triệu tài khoản hoạt đông thường xuyên, và nếu mỗi tài khoản chỉ cần nạp vào một số tiền nhỏ thôi, VTC đã có thể thu về bạc tỉ. Theo chia sẻ của ông Dương Thế Lương, giám đốc điều hành VTC Intercom, khoảng thời gian 5 tháng ngắn ngủi đã là đủ để một dự án game thu hồi vốn nếu thành công về doanh thu. Chưa dừng lại ở đó, với thị trường Smartphone phát triển như vũ bão trong thời gian gần đây, dòng tiền mà ngành game thu về chắc chắn không chỉ dừng lại ở con số 5000 tỉ đồng như chúng tôi đã nêu trên.

 

Những nhà phát hành đang kiếm tiền như thế nào?

Hiện nay có hai hình thức kinh doanh chính tại Việt Nam. Thứ nhất, tự bỏ tiền đầu tư phát triển game rồi thu tiền trực tiếp thông qua việc phân phối hoặc thu tiền gián tiếp từ doanh thu, quảng cáo… Thứ hai, đóng vai trò trung gian phát hành game có thể sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu từ nước ngoài. Việc kinh doanh trên thị trường game PC và mobile cũng có những điểm khác nhau cơ bản. Sản xuất một game mobile yêu cầu chi phí và bộ máy nhân sự nhỏ hơn nhiều so với mobile, việc phát hành trên thị trường cũng đơn giản nhờ có appstore và googleplay store. Chỉ với một tài khoản trị giá 600 ngàn, ai sở hữu smartphone cũng đã có thể sử dụng sản phẩm của bạn.

Để một tựa game nhập khẩu nước ngoài được phát hành tại Việt Nam, nhà phát hành sẽ phải nộp một khoản tiền cố định, gọi là Licensce Fee ( tạm dịch là phí bản quyền), bên cạnh đó là 20 đến 30% lợi nhuận trong quá trình hoạt động. Trong 70 đến 80% lợi nhuận thu được còn lại, nhà phát hành sẽ chủ động sử dụng vào các hoạt động quảng cáo, chi phí cơ sở hạ tầng, Việt Hóa… Vậy lợi nhuận của nhà phát hành sẽ được thu từ đâu? Chắc mỗi game thủ đều biết đó là từ những vật phẩm, quần áo, vũ khí, trang phục độc nhất mua bằng tiền thật. Ngoài ra, một số game cũng đã thử áp dụng hình thức chơi trả phí như Cửu Âm Chân Kinh khi người chơi phải đóng một khoản tiền nhất định để có thể chơi. Tuy nhiên mô hình này tỏ ra không phù hợp với thị trường Việt và hình thức chơi miễn phí (Free to play) đang được áp dụng rộng rãi hiện nay.

Con đường màu hồng cũng lắm chông gai

Một số công ty trong nước đã mạnh dạn đầu tư vào hoạt động sản xuất game tiêu biểu là Emobi Studio với 7554, tựa game thuộc thể loại FPS tuyến tính thuần offline. Họ đã phải chịu một rủi ro lớn khi chi ra 16 tỷ đồng trong 3 năm. Hãy nhớ rằng khoản tiền 16 tỷ này được bỏ ra vào năm 2003 và khoảng thời gian phát triển dài lại càng làm chi phí đội lên (lạm phát, chi phí cơ hội…) Tuy nhiên, thật đáng thất vọng khi 7554 chỉ đem về được hơn 1 tỷ đồng doanh thu bán đĩa và key download tính cả trên thị trường thế giới. Nguyên nhân của thất bại này đã được phân tích rất nhiều lần rồi nên tôi xin phép không trình bày trong khuôn khổ bài viết này.

VNG cũng đã bỏ ra gần 1 rất nhiều công sức để tự sản xuất game. Theo chia sẻ của ông Đỗ Quý Doãn, nguyên thứ trưởng Bộ Thông Tin và Truyền Thông, Thuận Thiên Kiếm, tựa game thuần Việt đã tiêu tốn hơn 5 triệu USD của VNG. Tuy nhiên, dự án từng mang mã số T812 này đã thất bại cả về mặt doanh thu lẫn sự đón nhận của người chơi. Game giáo dục cũng đã từng được khai phá nhưng chưa có được thành công đáng kể nào. Một trong những cái tên game giáo dục ở thời kỳ đầu là Chinh Phục Vũ Môn của Egame hiện vẫn cố gắng để tìm chỗ đứng cho mình trên thị trường, Vương Quốc Chuột Chũi của VNG thì đã đóng cửa vì lý do doanh thu, Đấu Trí với Lớp 5 của ExeStudio vẫn chưa có nhiều tiếng nói…

Nhìn sang thị trường game nhập khẩu nước ngoài, chúng ta có thể nhìn thấy ngay tình trang “bội thực” khi số lượng game nhập về ngày càng gia tăng. Webgame có nội dung na ná nhau, chất lượng gameplay và hình ảnh kém tràn lan và không ít sản phẩm có đồ họa 3D khủng cũng phải đóng cửa, gần đây nhất là Thần Ma Đại Lục. Không phải ngẫu nhiên mà các game thủ sử dụng cụm từ “game rác” dành cho một bộ phận game online được nhập về này.

Mối nguy hiểm tới từ những gã khổng lồ phương Bắc

Theo thông tin từ bộ thông tin truyền thông, có khoảng 40 doanh nghiệp đang sản uất và bán game online, khoảng 7500 người đang làm việc trực tiếp trong ngành công nghiệp game và hàng chục ngàn người làm gián tiếp. Tuy nhiên, hơn 50% doanh thu từ lĩnh vực này lại rơi vào túi của các nhà sản xuất game của Hàn Quốc và Trung Quốc.

Hầu hết các công ty game ở Việt Nam, kể cả những doanh nghiệp lớn đều đóng vai trò là những nhà phát hành game hơn là nhà sản xuất. Trong năm 2014, số lượng game online nhập khẩu về sẽ tăng lên rất nhiều và dường như chúng đè bẹp mọi hy vọng cho game sản xuất trong nước. Thậm chí tình trạng này còn ảnh hưởng đến cả doanh thu của các nhà phát hành nếu khiến thị trường “quá tải” với quá nhiều sản phẩm như chúng tôi đã phân tích trong bài viết gần đây.

Hơn nữa, chẳng lẽ những nhà phát triển Trung Quốc, Hàn Quốc không tự mình đặt ra câu hỏi: Họ cần nhà phát hành game tại Việt Nam để làm gì? Xét trên thị trường di động, việc phân phối trực tiếp game từ nước bản xứ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết thông qua các hình thức quảng cáo đa dạng và kho ứng dụng riêng của Apple hay Google. Đối với game online, bản thân người viết nhận thấy rằng, nhà phát triển Trung Quốc chỉ còn chờ đợi một cổng thanh toán hợp pháp, thuận lợi để thu tiền trực tiếp từ người chơi Việt Nam mà thôi. Họ tự thuê người Việt Hóa, đặt sever ở các vị trí thuận lợi để không làm ảnh hưởng đến trải nghiệm. Khi đó, họ không còn phải chia phần lớn doanh thu cho nhà phát hành Việt Nam nữa. Nếu bạn chưa thực sự bị thuyết phục bởi quan điểm này, hãy nhìn vào các nhà phát hành Châu Âu như EA, Ubisoft hay Valve. Họ hoàn toàn thu tiền hợp pháp tại Việt Nam với cổng game như Origin, Uplay hay Steam. Họ có cần ai phát hành TitanFall, Assassin’s Creed hay Counter Strike GO tại Việt Nam không? Chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi Trung Quốc hay Hàn Quốc áp dụng mô hình này mà thôi.

Vì sao các studio game tại Việt Nam lại chưa có được một sản phẩm nào thực sự đột phá? Triển vọng cho ngành game tại Việt Nam trong  tương lai? Hãy cùng theo dõi phần hai của bài viết này để có câu trả lời.

 

}