Gandalf là một trong những vị thần Maia mạnh nhất, một trong những thành viên của Hội đồng Trắng, được lập ra để chống lại Sauron.
Tên chính: Gandalf
Ý nghĩa : Tiên của cây gậy thần (Anh ngữ cổ)
Bí danh: Gandalf the Grey, Gandalf the White, the Grey Wanderer, the Grey Pilgrim, Mithrandir, Tharkûn, Incánus, Gandalf Greyhame, Stormcrow, Lathspell, the Grey Fool, the Enemy of Sauron, the White Rider, Olórin
Ngày mất: (Chết lần một) 25/1 Thời đại thứ 3 năm 3019
Dòng dõi: Maia
Giới tính: Nam
Diễn viên đóng trong phim (LOTR – Peter Jackson): Ian McKellen
Gandalf là một trong những vị thần Maia mạnh nhất. Khoảng 1000 năm khi Kì III bắt đầu, các Istari (Phù thủy), đều là các vị thần Maiar, đã xuất hiện từ biển khơi xa xăm của Trung Địa. Họ có tất cả 5 người: Saruman, Gandalf, Radagast, Alatar, và Pallando. Họ hiện diện trong hình thức là những ông già và được xếp hạng quyền lực theo sức mạnh với màu trắng là người cao nhất, Gandalf đứng thứ nhì – Gandalf Xám. Hầu hết cư dân Trung Địa đều tin Saruman là mạnh nhất, nhưng khi Cirdan đón chào Gandalf ở Grey Havens, ông ta thấy Gandalf mới là người mạnh nhất và đưa cho ông Narya, Nhẫn Lửa của Tiên. Gandalf chọn một cuộc sống lang bạt, giúp đỡ mọi người, không bao giờ sống cố định ở một nơi. Ông là vị phù thuỷ duy nhất có hứng thú với dân Hobbits, loài mà những loài khác cho là sinh vật vô dụng và không đáng để ý tới.
Gandalf là một trong những thành viên của Hội đồng Trắng, được lập ra để chống lại Sauron. Saruman đứng đầu hội đồng, mặc dù Galadriel đã chọn Gandalf. Saruman nghĩ rằng Chiếc Nhẫn đã rơi ở sông Anduin và giờ đang nằm ở sâu dưới đáy biển, nhưng Gandalf lại nghi ngờ những lập luận của Saruman. Ông liên tục nghiên cứu những cuộn văn thư cổ, tìm kiếm bất cứ tài liệu nào nói về số mệnh của Chiếc Nhẫn. Gandalf đã có 2 cuộc viếng thăm tới Dol Guldur, nơi Sauron đã ẩn náu sau khi bị đánh ở cuối Kì thứ II. Lần đầu là vào Kì III 2063 (sau Kì II 787 năm). Ở lần hai, Gandalf đã khám phá ra lãnh chúa của Dol Guldur chính là Sauron (Ở lần thứ nhất, Gandalf vẫn chưa biết lãnh chúa của Dol Guldur là ai), và gặp phải người tù nhân Thrain – người Dwarf (Bố của Thorin). Gandalf nhận chiếc chìa khoá của Erebor từ Thrain, người đã chết ngay sau đó không lâu.
Vào Kì III 2941, Gandalf đồng hành cùng Thorin Oakenshield – người Dwarf, họ du hành tới Ngọn núi Cô Đơn, nơi mà anh ta hi vọng sẽ giành lại được ngôi nhà tổ tiên mình từ con rồng Smaug. Thorin cần một “tên trộm” có khả năng lẻn xung quanh núi mà không bị Smaug phát phiện. Gandalf thấy Bilbo Baggins có thể làm được việc này, và Thorin cùng 12 người Dwarf khác đã đến nhà Bilbo tại Bag End.
Gandalf gỡ bỏ tính cứng đầu và sợ mạo hiểm trong tâm trí của Bilbo và thuyết phục anh tham gia cuộc phiêu lưu. Trong cuộc hành trình, Gandalf đã giải cứu nhóm khỏi 3 tên troll khổng lồ (ông giả giọng nói của bọn troll và nói chuyện với chúng, khiến bọn chúng tranh cãi lẫn nhau cho đến khi mặt trời lên biến chúng thành đá). Trong khi hội đồng hành đi qua ngọn núi, họ đã bị tấn công bởi bọn Goblins (yêu tinh). Gandalf dùng ánh sáng từ cây gậy của mình để đánh lạc hướng bọn chúng giúp cả hội trốn thoát.
Bilbo bị lạc lại phía sau trong cuộc hỗn loạn, và đã chơi trò đố vui với Gollum, đồng thời anh cũng lấy được One Ring khi bị kẹt trong hang động ấy. Sau đó, Bilbo nhập lại vào hội và nói dối về việc tìm được Chiếc Nhẫn. Gandalf không nói gì, nhưng vẫn nghi ngờ về những lời nói của Bilbo.
Những người Dwarf tới Rừng Mirkwood, tại đây Gandalf để họ tự tiếp tục cuộc hành trình. Ông không trở lại cho đến khi Tiên của Mirkwood và dân của Esgaroth bao vây quanh Ngọn núi Cô Đơn và những người Dwarf từ chối không chia sẻ họ một phần kho báu. Gandalf đã chiến đấu trong Trận chiến của Năm đạo quân, và sau trận chiến, ông đưa Bilbo trở về làng Shire.
Vào Kì III 2956, Gandalf gặp Argorn, hình thành một tình bạn mà có thể nói là cuối cùng của cuộc đời họ. Họ không ngừng tìm kiếm Gollum, người mà họ đã biết là rời khỏi Ngọn núi để tìm “tên trộm” đã lấy chiếc Nhẫn quý giá của mình. Nhưng họ không đạt được kết quả, Gollum luôn biết cách để trốn tránh những kẻ đeo bám mình. Vào Kì III 3001, Bilbo tổ chức sinh nhật lần thứ 111, dĩ nhiên có mời Gandalf. Bilbo dùng chiếc nhẫn để tàng hình và kế hoạch rằng sẽ để chiếc Nhẫn cho Frodo sau đó. Bilbo trở nên cáu gắt khi Gandalf yêu cầu ông để lại Nhẫn cho Frodo thay vì mang nó đi, và điều này đã làm Gandalf nghi ngờ rằng nó chính là chiếc Nhẫn Chủ (The One Ring). Vị phù thuỷ thuyết phục Bilbo thành công và Bilbo trở thành người đầu tiên trong lịch sử tự nguyện rời bỏ được chiếc Nhẫn.
Vào Kì III 3017, Aragorn cuối cùng cũng bắt được Gollum, và Gandalf đã tìm hiểu được nhiều điều từ sinh vật này. Cũng trong năm ấy, Gandalf cũng đã đọc cuốn văn thư do Isildur viết trước khi chết. Ông cảm thấy lo lắng và quay trở lại Shire để kiểm tra những giả thuyết của mình. Ông đã không nhầm khi ném chiếc Nhẫn vào trong ngọn lửa của Bag End, và các kí tự chữ Tiên khắc trên chiếc Nhẫn từ từ hiện lên.
Gandalf ngay lập tức khuyên Frodo rời bỏ Shire ngay lập tức, và họ hẹn sẽ gặp nhau vào 22/9. Gandalf rời khỏi Shire và cách ngôi làng Bree không xa, ông gặp Radagast. Radagast nói rằng bọn Nazgul đã vượt qua con sông. Ông cũng nhắc đến việc Saruman cho biết Gandalf phải tìm đến sự trở giúp của ông ta trước khi quá muộn. Gandalf đi đến Isengard và không quên viết bức thư cho Frodo để lại làng Bree, ông không hề biết rằng Saruman đã đầu quân cho Mordor. Tại Isengard, ông đã phát hiện ra chân tướng của Saruman, ông từ chối lời dụ dỗ gia nhập đoàn quân bóng tối của hắn và bị giam trên đỉnh tháp Orthanc. Đại bàng Gwaihir đã từng được Gandalf cứu trước đó đã giúp ông chạy thoát tới Edoras, thủ đô của Rohan. Gandalf nhận được tin báo ốm từ Vua Theoden và tên tư vấn của vua là Grima Wormtongue. Nhà vua cho phép Gandalf lấy bất kì con ngựa nào ở vùng đất và ra đi. Theo lời Theoden, Gandalf đã lấy Shadowfax, chúa tể loài ngựa. Mặc dù nó đã khiến ông phải mất mấy ngày để huấn luyện. Tốc độ của Shadowfax quá tuyệt vời nên Gandalf đã đến được Shire không lâu sau khi Frodo ra đi. Sau khi biết được Frodo đã rời khỏi Hobbition, Gandalf đi tới Weathertop và bị bao vây bởi bọn Nazgul đêm đó. Họ chiến đấu một trận khá dài, nhưng Gandalf đã trốn thoát lúc mặt trời mọc và chạy trốn đến Rivendell, ông đến đó trước Frodo 3 ngày.
Sau khi Frodo tình nguyện cầm chiếc Nhẫn tại Hội đồng của Elrond, Gandalf quyết định dẫn dắt Hội đồng hành cùng chiếc Nhẫn. Hội 9 người xuất phát vào 25/12 và đi qua đèo Caradhras. Aragorn muốn đi qua Mỏ Moria nhưng Gandalf không muốn đi đường ấy và từ chối. Caradhras đánh bại họ với những trận tuyết lở kinh hoàng, và điều đó bắt buộc họ phải theo ý Aragorn.
Quái vật Balrog trong Moria đã tỉnh dậy khi Pippin ngu ngốc vô tình làm rơi hòn đá vào trong giếng, và Hội đồng hành đã phải chiến đấu với một đạo quân Orc. Hội chạy trốn tới cầu Khazad-dum, nơi Gandalf ở lại một mình để chiến đấu với Balrog. Khi con quái vật toan bước qua vực thẳm, Gandalf phá vỡ cây cầu với gậy của mình và Balrog rơi xuống đáy vực sâu. Trong khoảnh khắc ấy, con quái vật đã dùng roi cuốn vào chân Gandalf và kéo ông ta xuống cùng với nó.
Cả hai chiến đấu với nhau kịch liệt trong khi đang rơi, nhưng khi họ chạm vào mặt nước tại nơi sâu nhất của đá, ngọn lửa của Balrog bị dập tắt và nó trở thành một con quái vật nhầy nhụa, giống như một con rắn. Họ tiếp tục chiến đấu cho đến khi Balrog bỏ chạy lên Cầu thang Vô định tới đỉnh Zirak-zigil, tại đây Gandalf cuối cùng cũng đã hạ được kẻ thù. Chính vị phù thuỷ cũng đã mất mạng, nhưng ông đã được Illuvatar gửi trở lại để hoàn thành sứ mệnh của mình tại Trung Địa. Chính thức từ lúc này, Gandalf đã thay thế vị trí của Saruman trở thành Gandalf Trắng. Khi mạng sống trở lại, Gandalf lại một lần nữa được cứu bởi Gwaihir tới Lothlorien, nơi ông đã lập hội với Galadriel và Celeborn.
Vào 1/3 Kì III 3019, Gandalf nhập lại hội với Aragorn, Legolas, Gimli, mặc dù họ lúc đầu đã lầm tưởng ông ấy với Saruman. Gandalf triệu gọi ngựa của mình – Shadowfax, và họ tới Edoras. Gandalf đã hoá giải Theoden khỏi những lời nói độc địa của Grima, và bộ 4 người, cùng những người đàn ông của Rohan, đi tới Helm’s Deep để chiến đấu bọn Uruk-hai của Saruman. Trước khi đến pháo đài, Gandalf rời hội mà không có lí do, nhưng, khi Uruk-hai gần như thắng trận, ông đã trở lại cùng với Erkenbrand, cùng hàng ngàn người đàn ông của Rohan và những người Huorns.
Sau trận chiến, Gandalf, Aragorn, Legolas, Gimli, Theoden, Eomer, và một đạo quân nhỏ tới Orthanc, nơi đây đã bị ngập toàn bộ do sự tức giận của các tiên cây Ent. Gandalf thương thuyết với Saruman, cho ông ta cơ hội để cứu rỗi, nhưng Saruman từ chối và Gandalf làm vỡ trượng phép của hắn.
Grima ném quả cầu Palantir cho Gandalf nhưng ném trượt và được Pippin nhặt lên. Gandalf nhanh chóng lấy nó và giấu khỏi tầm mắt, nhưng điều đó không ngăn được việc Pippin lấy cắp và nhìn vào nó đêm đó. Pippin đã nhìn thấy Sauron, mặc dù may mắn cậu Hobbit chưa nói gì với Sauron nhưng Gandalf vẫn nghĩ tốt nhất là đưa cậu ta tới Minas Tirith. Hai người rời đi trên Shadowfax, để lại hội phía còn lại phía sau.
Ở Minas Tirith, Gandalf cố tư vấn Denethor nhưng ông ta đã có sự mâu thuẫn các phù thuỷ từ lâu và từ chối lời nói của Gandalf. Gandalf thay vì đó để ý Faramir, người mà ông có ấn tượng rất tốt nhưng điều đó cũng làm Denethor tức giận. Sau khi Faramir bị thương, Denethor rơi vào tâm trí điên loan và Gandalf bắt buộc phải tự mình chỉ huy thành phố. Ông gần như phải đối đầu với Vua phù thuỷ xứ Angmar, nhưng ngay lúc ấy họ bị phân tâm bởi quân đoàn Rohirrim.
Còn Gandalf nhanh chóng phi tới Ngôi mộ, nơi Denethor cố gắng thiêu sống cả mình và con trai. Vị phù thuỷ ngăn chặn hành động điên rồ ấy và cứu Faramir, mặc dù Denethor vẫn nhảy vào giàn thiêu và cuốn mình trong ngọn lửa.
Gandalf chủ trì cuộc họp Hội đồng Các thủ lĩnh phương Tây và đưa ra ý định “dương đông kích tây”. Trước Cánh cổng Mordor, tên dị hợm Miệng của Sauron đã cho hội thấy chiếc áo Mithril của Frodo và thanh kiếm Sting. Hắn ta yêu cầu quân đội phải đầu hàng không thì những người “tù nhân” kia sẽ phải chịu sự đau khổ tột cùng. Gandalf, không biết rằng Frodo vẫn đang đi lại tự do, từ chối yêu cầu của hắn, mặc dù điều đó làm ông phải cay đắng vì đã đưa người bạn của mình vào chỗ đau khổ. Trận chiến Cuối cùng bắt đầu, và khi Gandalf thấy quân đội Mordor ngừng chiến đấu và chạy trốn, ông nhảy lên lưng Gwaihir và bay cùng với các Đại bàng khác tới Ngọn núi Diệt vong. Ông đã cứu Frodo và Sam khỏi dòng nham thạch nóng chảy.
Tại lễ đăng quang Aragorn, Gandalf được vinh dự đặt vương miện lên đầu Aragorn. Ông đi cùng Theoden tới Edoras và tiếp tục đi cùng người Hobbit tới tất cả con đường của làng Bree. Ông để họ tới gần Buckland và rời đi để có cuộc trò chuyện dài với Tom Bombadil.
Mùa thu Kì III 3021, Gandalf cùng với Galadriel, Elrond, Frodo, Bilbo, có lẽ cả Shadowfax, lên tàu về vùng đất cổ Valinor và không bao giờ thấy quay trở lại Trung Địa lần nào nữa.
}
