Uncanny Valley: Ranh giới mong manh giữa thực và ảo

Cái gì quyết định ranh giới giữa thật và ảo. Bộ não con người ư? Cũng đúng, nhưng nói chính xác hơn đó là Uncanny Valley 

Bạn đã từng nghe nói đến Uncanny Valley chưa? Các bạn có thể không biết nhưng chúng ta đối diện với Uncanny Valley từng ngày từng giờ. Uncanny Valley hiện hữu ở khắp mọi nơi trên phim ảnh, video game , clip ca nhạc …nói chung là trong mọi lĩnh vực giải trí hiện đại. Vậy rốt cục thì Uncanny Valley là cái gì?

Trước khi trả lời cho câu hỏi này hãy để tôi hỏi các bạn một câu. Bạn đã bao giờ xem một bộ phim hay hoặc chơi một tựa game nào đó chất lượng đẹp đến mức khiến bạn tưởng nhầm nó là thực chưa. Và bạn có nhớ cái cảm giác khi nhìn vào những nhân vật rất giống con người đó bạn cảm thấy có cái gì đó không thật, cảm giác của một sự giả tạo, vô hồn, thậm chí có một chút đáng sợ khi nhìn vào những nhân vật như vậy không? Nếu có thì xin chúc mừng, bạn cuối cùng đã hiểu Uncanny Valley là gì rồi đấy.

Thuật ngữ này lần đầu tiên xuất hiện vào những năm 1970 bởi Masahiro Mori một kỹ sư robot người Nhật khi ông giải thích về khoảng trống trong sự khác biệt với những robot bình thường và những robot có vẻ ngoài giống con người. Phản ứng tâm lý của con người trước vẻ ngoài thực mà không thực đó được gọi là Uncanny Valley. Tuy nhiên thuật ngữ này luôn mang chiều hướng chê bai nhiều hơn là khen ngợi. Nó thể hiện sự yếu kém trong công nghệ của con người khi cố gắng bắt chước thực tế.

Hãy lấy bộ phim hoạt hình 3D Final Fantasy: The Spirits Within ra mắt năm 2001 làm một ví dụ. Bộ phim đánh dấu một bước tiến vĩ đại trong công nghệ làm phim CGI của thế giới những hứng chịu thất bại thê thảm về mặt doanh thu. Lý do được các nhà phê bình đưa ra đó là “Nhân vật quá đẹp, quá giống con người. Lúc đầu xem thì cũng khá vui nhưng khi bạn nhận ra sự vô hồn trong mắt cũng như những cử động máy móc của những nhân vật đó thì đó cũng là lúc toàn bộ trải nghiệm về bộ phim bị phá hỏng.”

[fresh_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=GnE64DbnUzY”]

Một ví dụ khác đó là bộ phim Sherk cũng vào năm 2001. Khác với Final Fantasy: The Spirits Within, Sherk tránh khỏi thất bại nặng nề khi không bước vào cái bóng của Uncanny Valley. Trong quá trình thử nghiệm bộ phim, hãng Dreamworld đã cho mời một số em nhỏ đến trụ sở của hãng và ghi lại phản ứng của các nhóc tỳ này.

Thật ngạc nhiên là lũ trẻ phản ứng khá tiêu cực, thậm chí là có phần sợ hãi trước ngoại hình quá giống thực của công chúa Fiona. Nhận ra sai lầm đó hãng Dreamworld đã tiến hành chỉnh sửa ngoại hình của Fiona cho hoạt hình hơn. Kết quả thì ai cũng thấy, Sherk nhanh được liệt vào một trong những bộ phim hoạt hình ăn khách nhất mọi thời đại. Điều này càng cho thấy sức tác động mạnh mẽ của Uncanny Valley lên giải trí nói chung.

Đáng sợ là thế nhưng Uncanny Valley vẫn không ngăn được bước tiến của những nhà làm điện ảnh và game trong việc tạo ra những tác phẩm giống thật hơn bao giờ hết. Với sự xuất hiện của những công nghệ mới những nhà làm phim đang thoát dần ra khỏi cái bóng của Uncanny Valley và trong một tương lai không xa sẽ đạt đến một cảnh giới mà thực và ảo là không phân định được.

 [fresh_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=aJK9XTvjkXw”]

Tuy nhiên cho đến lúc đó Uncanny Valley cũng giống như tên gọi của nó sẽ vẫn là một thung lũng sâu thăm thẳm mà chúng ta chưa thể thoát khỏi. Về cá nhân mình tôi phải cám ơn Uncanny Valley, nếu không có nó thì chắc chắn sẽ không có ngành công nghiệp giải trí hiện đại.

}