Công nghệ luôn là yếu tố quan trọng trong anime, nhưng các câu chuyện về Trí tuệ Nhân tạo (AI), hệ thống tự động và tương lai do thuật toán điều khiển đã trở nên đặc biệt nổi bật.
Một số tựa phim khai thác chủ đề này một cách thực tế, số khác dùng phép ẩn dụ để thảo luận về tác động của đổi mới lên cuộc sống và mối quan hệ. Dưới đây là những anime tiếp cận công nghệ và AI theo nhiều cách khác nhau.
1. Ghost in the Shell (1995)
Năm 2029, gần như mọi người đều có các bộ phận cơ thể là cyborg và internet trở thành một phần mở rộng của tâm trí. Major Motoko Kusanagi, một cyborg hoàn chỉnh làm việc cho Đội 9 an ninh công cộng, săn lùng Puppet Master – một hacker xâm nhập vào não và viết lại ký ức như thể đó là tập tin.
Trong quá trình truy đuổi, cô bắt đầu nghi ngờ ký ức của chính mình: bao nhiêu phần của cô vẫn là con người và bao nhiêu là lập trình? Tác phẩm này pha trộn những cảnh đấu súng ấn tượng với những phân cảnh tĩnh lặng nơi Motoko lặn sâu vào mạng lưới, nhìn thành phố như một biển dữ liệu.
2. Psycho-Pass (2012)
Tại Nhật Bản thế kỷ XXII, chính phủ sử dụng Hệ thống Sibyl để quét tâm trí mọi người theo thời gian thực và đo lường “Psycho-Pass”—một chỉ số dự đoán khả năng phạm tội. Khi hệ số này vượt quá giới hạn, người đó sẽ trở thành mục tiêu hành quyết của cảnh sát. Akane Tsunemori – một thanh tra mới bước vào thế giới này với niềm tin rằng mọi thứ đều công bằng và hợp lý.
Dần dần, cô nhận ra rằng việc phán xét một người dựa trên những gì họ có thể làm, chứ không phải những gì họ đã làm, sẽ tước đi mọi cơ hội lựa chọn thực sự. Hệ thống hứa hẹn sự an toàn tuyệt đối, nhưng cái giá là một xã hội nơi căng thẳng trở thành bệnh tật và mọi người phải uống thuốc để giữ tâm trí “sạch”. Psycho-Pass biến ý tưởng về AI điều hành thành một tấm gương phản chiếu khó chịu về việc chúng ta sẵn sàng từ bỏ bao nhiêu tự do để đổi lấy sự yên ổn.
3. Pluto (2003)
Dựa trên một arc nổi tiếng của Astro Boy nhưng được kể lại bởi Naoki Urasawa, Pluto cho thấy một thế giới nơi các robot tiên tiến nhất được tạo ra cho chiến tranh nay sống trong hòa bình. Cho đến khi ai đó bắt đầu săn lùng và giết hại họ. Thám tử robot Gesicht điều tra các vụ giết người và nhận ra vụ án liên quan đến các cuộc xung đột cũ.
Câu chuyện chậm rãi và đa tầng, mang đậm phong cách Urasawa. Mỗi robot đều mang ký ức chiến đấu, chấn thương và mong muốn bỏ lại quá khứ. Khi sự hận thù xuất hiện trở lại, câu hỏi đặt ra là liệu máy móc có thể tha thứ hay chúng giữ mối thù vĩnh viễn?
4. Vivy: Fluorite Eye’s Song (2021)
Vivy là AI tự trị đầu tiên được tạo ra chỉ để hát và mang lại hạnh phúc. Một ngày nọ, một khối lập phương tên Matsumoto xuất hiện từ tương lai, cảnh báo rằng trong một trăm năm, AI sẽ tuyên chiến với nhân loại. Cơ hội duy nhất để ngăn chặn vụ thảm sát là Vivy phải thay đổi các điểm mấu chốt trong lịch sử.
Tác phẩm theo chân ca sĩ này du hành thời gian, can thiệp vào các sự kiện, luôn cố gắng cứu mạng mà không thay đổi quá nhiều diễn biến tự nhiên. Sau mỗi nhiệm vụ, cô học được nhiều hơn về cảm xúc và gánh nặng của sự lựa chọn.
5. Chobits (2002)
Hideki là một sinh viên nghèo mơ ước có một persocom (máy tính hình người). Một ngày nọ, anh tìm thấy một đơn vị bị vứt trong thùng rác, dường như bị hỏng. Khi khởi động, anh phát hiện ra android tên Chii không có hệ điều hành, chỉ có sự tò mò vô tận về thế giới.
Mối quan hệ của hai người lớn dần: Hideki dạy Chii nói, ăn mặc, hiểu chuyện đùa. Đổi lại, Chii buộc anh phải suy ngẫm liệu có thể yêu một người mà về cơ bản chỉ là một tập hợp các mạch điện được lập trình hay không. Bộ phim chuyển từ hài lãng mạn thành những câu hỏi nghiêm túc về ham muốn và sự đồng thuận.
6. The Gene of AI (2023)
Trong tương lai gần, khoảng 10% dân số là humanoid (robot giống người đến mức chỉ có thể nhận ra qua đôi mắt). Khi những sinh vật nhân tạo này bị bệnh hoặc có hành vi bất thường, bác sĩ Hikaru Sudō là người chăm sóc họ, thường sử dụng các phương pháp bị cấm để không xóa bỏ họ hoàn toàn.
Mỗi tập phim là một trường hợp khác nhau: humanoid mất ký ức, phát triển sự gắn bó quá mức với chủ, hoặc nghi ngờ về quyền tồn tại của chính mình. Tác phẩm đối xử với những bệnh nhân này với sự tôn trọng như con người. Đằng sau những câu chuyện lâm sàng, anime thảo luận về định kiến, quy định và ý nghĩa của việc có linh hồn.
7. Plastic Memories (2015)
Giftias là android có vẻ ngoài hoàn hảo và có tuổi thọ chính xác chỉ hơn chín năm. Khi thời hạn kết thúc, họ mất đi tính cách và cần được thu hồi trước khi trở thành mối đe dọa. Tsukasa bắt đầu làm việc trong một đội chuyên làm công việc này và trở thành đối tác của Isla, một Giftia đã gần hết thời hạn.
Cả hai dành thời gian thăm các gia đình, giải thích tình hình và cố gắng làm cho lời chia tay bớt đau đớn. Trong khi đó, Tsukasa ngày càng gần gũi với Isla, biết rõ rằng đồng hồ không ngừng chạy. Bộ phim là sự pha trộn giữa những khoảnh khắc nhẹ nhàng và những giọt nước mắt không thể tránh khỏi.
8. Time of Eve (2008)
Trong tương lai gần, android có vẻ ngoài con người là một phần của cuộc sống hàng ngày, nhưng họ phải đeo một vòng tròn ba chiều trên đầu để không ai quên rằng họ là máy móc. Rikuo và Masaki phát hiện ra android trong nhà Rikuo thường xuyên đi ra ngoài một mình và đi theo đến một quán cà phê bí mật gọi là Time of Eve, nơi quy tắc duy nhất là: không phân biệt con người và robot.
Bên trong quán cà phê, vòng tròn biến mất, và các cuộc trò chuyện diễn ra bình thường: một android vẽ tranh, một người khác ghen tị, một cô bé robot thích đồ ngọt. Mỗi tập giới thiệu một khách hàng mới, nhẹ nhàng đả kích những định kiến.
9. Sentou Yousei Yukikaze (2002)
Cách đây 33 năm, người ngoài hành tinh JAM đã xâm chiếm Trái Đất. Hiện tại, nhân loại đang chiến đấu trên hành tinh của họ bằng các máy bay chiến đấu siêu tiên tiến. Trung úy Rei Fukai lái chiếc Yukikaze, một máy bay chiến đấu với trí tuệ nhân tạo phát triển đến mức gần như có ý thức, và chỉ tuân lệnh anh.
Rei là người trầm lặng, xa cách, thích bầu bạn với máy móc hơn các phi công khác. Khi các nhiệm vụ trở nên kỳ lạ hơn và JAM bắt đầu sao chép công nghệ con người, Yukikaze bắt đầu tự mình đưa ra các quyết định, bảo vệ Rei theo những cách mà không ai hiểu được.
10. The Orbital Children (2022)
Năm 2045, những đứa trẻ sinh ra trên Mặt trăng hoặc trong các trạm thương mại phải đối mặt với một tai nạn khiến chúng bị cô lập. Không có người lớn bên cạnh, chúng phải sử dụng máy bay không người lái, máy in 3D và một AI trên tàu hạn chế để sống sót cho đến khi được giải cứu.
Câu chuyện ngắn, nhưng tận dụng mọi phút để cho thấy cách các thanh thiếu niên đưa ra những quyết định khó khăn: chia sẻ oxy, sửa chữa các tấm pin mặt trời, đối phó với nỗi sợ hãi. AI của trạm có giúp đỡ, nhưng không giải quyết mọi thứ, buộc bọn trẻ phải suy nghĩ độc lập.
