Một nghiên cứu dẫn đầu bởi TS Kevin Olsen từ Đại học Oxford (Anh) đã có khám phá chấn động: Xoáy cực Bắc trên Sao Hỏa đã giúp hành tinh này tồn tại một tầng ozone theo mùa.
Công trình có sự tham gia của các cộng sự từ Đại học Mở (Anh), Trung tâm Nghiên cứu khoa học Quốc gia Pháp (CNRS), Phòng thí nghiệm Khí quyển, môi trường và quan sát không gian (LATMOS – Pháp) và Phòng thí nghiệm sức đẩy phản lực (JPL) của NASA.
Trình bày tại một hội nghị khoa học vừa được tổ chức ở Phần Lan, nhóm tác giả giải thích rằng xoáy cực là kết quả của các mùa trên Sao Hỏa, xảy ra do trục của hành tinh này nghiêng một góc 25,2 độ.
Xoáy cực là một hiện tượng tự nhiên cũng có ở Trái Đất, do sự khác biệt nhiệt độ giữa vùng cực lạnh giá và các vĩ độ ấm hơn. Nó hình thành và mạnh nhất vào mùa đông, khi không khí ở vùng cực trở nên lạnh và nặng, tạo ra một vùng áp suất thấp khổng lồ.
Theo nghiên cứu mới, ở hành tinh láng giềng, bầu khí quyển bên trong xoáy cực – từ gần bề mặt đến độ cao khoảng 30 km – có nhiệt độ lạnh hơn khoảng 40 độ C so với bên ngoài xoáy cực.
Thông thường, ozone bị phá hủy bởi các phân tử tạo ra từ hơi nước dưới tác động của tia cực tím.
Tuy nhiên, bên trong xoáy cực, nhiệt độ cực lạnh khiến ozone không còn bị phá hủy nữa mà tích tụ lại, tạo nên một tầng ozone tồn tại ít nhất trong mùa mà xoáy cực tồn tại.
Ozone là một loại khí rất quan trọng trên Sao Hỏa. Nó là một dạng oxy phản ứng rất mạnh và cho chúng ta biết phản ứng hóa học diễn ra trong khí quyển nhanh như thế nào.
“Bằng cách hiểu được lượng ozone và mức độ biến đổi của nó, chúng ta biết nhiều hơn về cách bầu khí quyển thay đổi theo thời gian, và thậm chí cả việc liệu Sao Hỏa có từng có tầng ozone bảo vệ như trên Trái Đất hay không” – TS Olsen nói.
Điều này đặc biệt quan trọng bởi tầng ozone là chiếc áo giáp bảo vệ sự sống trên mặt đất khỏi các tác động có hại từ bức xạ cực tím của Mặt Trời.
Vì vậy, nếu có tầng ozone, cơ hội để sự sống tồn tại trên một hành tinh sẽ được nâng lên đáng kể.
Để có câu trả lời rõ ràng hơn, chúng ta sẽ phải kỳ vọng vào các phát hiện tiếp theo từ dàn tàu quỹ đạo, robot mặt đất đang thám hiểm Sao Hỏa. Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) cũng dự định tung thêm chiến binh mới là xe tự hành Rosalind Franklin, đang được lên kế hoạch phóng vào năm 2028.
